facebook

Historia BAtalionu Ochrony SZTAbu „BASZTA”



Historia BAtalionu Ochrony SZTAbu „BASZTA”

Pułk dyspozycyjny Komendy Głównej Armii Krajowej (AK) „Baszta”, powstał w harcerskich kręgach na Żoliborzu. Inicjatorem utworzenia oddziału bojowego złożonego z młodzieży był phm. żoliborskiego hufca Ludwig Berger – „Goliat”, „Michał”, „Hardy”. Jego podwładnymi i pierwszymi konspiratorami byli członkowie drużyn 14. i 71. Warszawskiej Drużyny Harcerzy oraz wychowankowie Liceum im. ks. Józefa Poniatowskiego.

8 grudnia 1939 oddział podporządkował się Komendantowi Głównemu Służby Zwycięstwu Polski (SZP) gen. bryg. Michałowi Tokarzewskiemu-Karaszewiczowi. Wiosną 1940 przeformowano go w dwie jednostki [„Kotłownia” i „Warsztaty”] o stanach zbliżonych do szkieletowych kompanii strzeleckich. Całość zgrupowania przyjęła nazwę „Fabryka”.

Wiosną 1941 „Fabrykę” przekształcono w BAtalion Ochrony SZTAbu – nadając mu kryptonim „Baszta”. Jego dowódcą został kpt. „Kazimierz” Eugeniusz Ladenberger, który następnie jak mjr „Burza” objął dowodzenie baonu „Bałtyk”.

W styczniu 1942 przy batalionie utworzono Szkołę Podchorążych Rezerwy. Wiosną 1942, po przekształceniu ZWZ w Armię Krajową, „Baszta” przeszła pod komendę V Oddziału Komendy Głównej [Łączność]. Pod koniec 1942 dowódcą „Baszty” został ppłk. „Daniel” Stanisław Kamiński.
W tym czasie batalion, dzięki stale prowadzonemu naborowi, składał się już z trzech kompanii strzeleckich i jednej specjalnej.

Żołnierze „Baszty” brali udział w licznych akcjach bojowych zdobywając w nich potrzebną do dalszej walki broń. Oddział rozrósł się do pięciu kompanii liczących około 1500 żołnierzy.
Wiosną 1943 utworzono szóstą kompanię strzelecką oraz oddział kobiecy [łączność + sanitariat].

Latem 1943 w Komendzie Głównej AK podjęto decyzję przekształcenia baonu w pułk piechoty składający się z trzech pełnych batalionówni oddziałów pomocniczych, którego łączny stan osobowy miał wynosić ok. 2300 oficerów, podchorążych, podoficerów i szeregowych. W tym czasie, w ramach prowadzonej akcji scaleniowej, do Armii Krajowej włączono żołnierzy z Powstańczych Oddziałów Specjalnych „Jerzyki”.

W maju zastępcą ppłk. „Daniela” i zarazem szefem sztabu pułku został mjr. cc „Zryw” Kazimierz Szternal. Na kilka dni przed Powstaniem Warszawskim zmieniono miejsce Komendy Głównej, która w czasie walk miała przebywać na Woli pod osłoną oddziałów Kedywu KG. Pułk „Baszta” pozostał na Mokotowie, gdzie miał działać w ramach
V Obwodu Okr. Warsz. AK. Podczas powstania warszawskiego batalion „Baszta” bronił Górny Mokotów.

Podsumowując należy stwierdzić, że „Baszta” nie została właściwie wykorzystana w czasie walk powstańczych. Ten największy i najlepiej uzbrojony na Mokotowie oddział, skierowano na obiekty, których zdobyć nie mógł. Nie rzucono „Baszty” do uderzenia na dzielnicę policyjną, którą zaatakowały bardzo słabo uzbrojone oddziały mjr. „Ruczaja” i rtm. „Jeżyckiego”. Przy wsparciu „Baszty” al. Szucha, broniona przez 400 policjantów, mogła być zdobyta już 1 sierpnia. Tymczasem „Baszta” swoimi kompaniami rozłożyła się na ogromnym obszarze Górnego Mokotowa opanowując rozrzucone w terenie mało istotne strategicznie obiekty. Nie wsparła działań innych oddziałów przechodząc do obrony przedmiotów, którymi Niemcy nie interesowali się do połowy września. Jej kompanie wykrwawiały się w upartej obronie kwartałów ulic, których ze względu na urbanistyczną specyfikę dzielnicy – obronić się nie dało. Generalny atak niemiecki na Mokotów trwał zaledwie trzy dni…