facebook

Życiorys Bohatera



Życiorys Bohatera

ŻYCIORYS GEN. ANTONIEGO CHRUŚCIELA PSEUD. „MONTER”

Urodził się w Gniewczynie (Łancuckiej), pow. Przeworsk, 16 czerwca 1895 r. Był synem Andrzeja, rolnika i wójta gminy Gniewczyna oraz Katarzyny z domu Słysz. Szkolę podstawową (powszechną) ukończył w Przeworsku. Od 1907 r. był uczniem gimnazjum w Jarosławiu, które ukończył z wyróżnieniem w 1914 r. Od kwietnia 1912 r. należał do Koła Zarzewiaków i był członkiem drużyny skautowej im. Dyonizego Czachowskiego (później Polskiej Drużyny Strzeleckiej). Z chwilą wybuchu wojny wstąpił do organizowanej w Przeworsku przez ppor. Henryka Bigoszta kompanii strzeleckiej. Z tą kompanią, w której pełnił funkcje zastępowego, wszedł w skład Legionu Wschodniego (wg karty ewidencyjnej 42 pp, do Legionu wstąpił 18.08.1914 r.).
Wobec odmowy złożenia przysięgi w końcu września 1914 został wcielony do armii austriackiej. Po ukończeniu szkoły podoficerskiej i szkoły oficerów rezerwy od maja 1915 dowodził plutonem, był instruktorem szkoły podoficerskiej i dowódcą kompanii 90. pp. Zasługą Chruściela był powrót tego pułku do Jarosławia w listopadzie 1918 jako jedynej w armii austriackiej jednostki, która z bronią i sprzętem wojskowym wróciła do garnizonu.
Od grudnia 1918 służył w WP jako dowódca 5. kompanii 14. pp. Od grudnia 1921 dowódca I batalionu 14. pp. W październiku 1922 przeniesiony do 42. pp, dowodził tam 3. kompanią, a od września 1923 – 6. kompanią. Jednocześnie od 1920 studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie i po otrzymaniu w październiku 1923 r. absolutorium został przeniesiony do Korpusu Kadetów Nr 1 we Lwowie. Dowodził tam kolejno 2. 3. i 4. kompanią. Od maja 1927 dowódca II batalionu 6. pułku strzelców podhalańskich. Po ukończeniu w 1931 rku WSWoj od września 1931 był wykładowcą, a od kwietnia 1932 kierownikiem kursu w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. W październiku 1934 przeniesiony na stanowisko kierownika przedmiotu taktyki piechoty w WSWoj, od stycznia 1937 był zastępcą dowódcy 40. pp, a od marca 1938 dowódcą 82. pp. Jednocześnie w latach 1935-1937 członek komitetu redakcyjnego „Przeglądu Piechoty”.

W kampanii wrześniowej 1939 dowódca 82. pp Strzelców Syberyjskich 30. DP. Wzięty do niewoli po kapitulacji twierdzy w Modlinie i osadzony w obozie jenieckim w Działdowie, w końcu października został zwolniony.
W czasie okupacji niemieckiej mieszkał m.in. przy ul. Grochowskiej, Spacerowej, Belwederskiej, Polnej i Grzybowskiej używając fałszywych nazwisk: Kaliński, Rzeczyca, Andrzej Smalawski.
W konspiracji od czerwca 1940, szef Wydziału III [taktyczno-wyszkoleniowego], a od października szef sztabu i zastępca płk. Zdzisława Zajączkowskiego, komendanta Okręgu Warszawa-Miasto ZWZ.
Od maja 1941 komendant Okręgu Warszawa-Miasto ZWZ – później samodzielnego Okręgu Warszawa AK „Drapacz” – „Przystań” – „Wydra” – „Prom”. Posługiwał się kolejno pseudonimami: Adam, Ryż, Dozorca, Monter, Sokół, Konar, Madej, Nurt, Cięciwa, X, ponownie Adam, Monter i Nurt.

Mianowany pułkownikiem służby stałej rozkazem Naczelnego Wodza z 10 VIII 1942.
W Powstaniu Warszawskim dowódca całości walczących sił. W toku działań powstańczych 9 IX 1944 skierował list do Dowódcy AK, gen. „Bora”, domagając się odwleczenia decyzji kapitulacji.
Awansowany do stopnia generała brygady rozkazem Naczelnego Wodza z 14 IX 1944 „za wybitne dowodzenie i przykład osobistego męstwa w walkach o Warszawę”.
Od 20 IX 1944 dowodził nowo utworzonym Warszawskim Korpusem AK w skład którego weszły oddziały powstańcze z Warszawy i Kampinosu.
Po kapitulacji oddziałów powstańczych przebywał w oflagu Langwasser koło Norymbergii, a od lutego 1945 w obozie Colditz koło Lipska, gdzie w maju uwolniły go wojska amerykańskie.
Po kapitulacji Niemiec objął w Londynie stanowisko II zastępcy Szefa Sztabu Głównego Polskich Sił Zbrojnych, następnie był Inspektorem Komisji Likwidacyjnej.
Od marca 1947 członek RN Koła AK. Po demobilizacji oddziałów polskich [1948] pozostał na emigracji w Londynie. Od 1956 przebywał w Waszyngtonie, gdzie pracował, potem jako tłumacz w biurze adwokackim.
Zmarł 30 listopada 1960 w Waszyngtonie. Jedenaście lat po jego śmierci Rada Państwa (nie ogłaszając tego publicznie) uchyliła decyzję o odebraniu mu obywatelstwa.

W 60 rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego prochy gen. Chruściela zostały sprowadzone do kraju i uroczyście złożone w Alei Zasłużonych na warszawskich Powązkach.
W połowie 1950 r. przyjął funkcje delegata organizacji Wolność i Niezawisłość (WiN) na Stany Zjednoczone. Na początku 1951 r. wyjechał do Ameryki, skąd po dwóch miesiącach wrócił do Londynu. W Delegaturze WiN w Londynie występował pod pseudonimem „Jantar”. W czasie kolejnego wyjazdu do Stanów Zjednoczonych nawiązał kontakt z Pawłem Sapieha (pracownikiem Radia Wolna Europa). Opracował dla WiN tzw. plan „X”. Do Londynu powrócił w 1952 r. Od 1956 r. zamieszkał w Waszyngtonie, pracował w biurze adwokackim i jako tłumacz.
Zmarł 30 listopada 1960 r. Początkowo pochowany w Waszyngtonie na cmentarzu Mount Oliver. W 1970 r. prochy gen. Chruściela zostały przeniesione na cmentarz Doylestown w Pensylwanii (miejscowości znanej jako amerykańska Częstochowa). Losy generała w minionych latach były skrupulatnie przemilczane. Decyzja Rady Ministrów z 26 września 1946 r. został pozbawiony obywatelstwa polskiego. Uchylono ją dopiero w 1971 r., w czasie, gdy generał nie żył już od 11 lat.
W 1989 r. jego imieniem została nazwana Szkoła Podstawowa w Gniewczynie. Natomiast ks. prałat E. Żmijewski, proboszcz parafii M. Boskiej Zwycieskiej w Rembertowie, ufundował tablice poświecona gen. bryg. Antoniemu Chruścielowi. W uroczystości odsłonięcia tablicy, która odbyła się 11 listopada 1998 r. brały udział córki generała.
Generał brygady Antoni Chruściel za udział w walkach na froncie ukraińskim, bolszewickim i litewskim oraz za sławę zawodową otrzymał w latach 1919–1939 następujące odznaczenia:
· Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (1921 r. nr krzyża 2371),
· Złoty Krzyż Zasługi,
· srebrny Medal Waleczności I klasy i 2-krotnie brązowy Medal Waleczności,
· Medal za Wojnę,
· Medal 10-lecia,
· belgijskie odznaczenie Médaille de Izere oraz Krzyż Karola.
W latach 1939–1945 został odznaczony: za udział w kampanii wrześniowej (obrona Twierdzy Modlin) Krzyżem Walecznych, za walkę w czasie Powstania Warszawskiego Krzyżem Złotym Orderu VM (nr 53) oraz potrójnie Krzyżem Walecznych. 5 czerwca 1947 r. na posiedzeniu Kapituły Orderu Virtuti Militari, został zatwierdzony wniosek gen. T. Bora-Komorowskiego o nadanie A. Chruścielowi Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski.

Więcej można znaleźć na stronie, którą stworzyliśmy

Żródło:
Danuta Pozniakowska–Hanak [w:] gen. bryg. Antoni Chruściel „Monter”
www.rembertow.fora.pl